HEYKEL SANATI HAKKINDA BİLGİ

[poseidon87]

‘Heykel gibi,öylece duruyordu’ ya da “sesi soluğu çıkmıyordu, put kesilmişti sanki” gibi sözleri hepimiz duymuş,hatta kullanmışızdır. Kımıldamadan,hareketsiz bir şekilde duran insan ya da hayvanın belli bir andaki konumunu belirtmek için kullanılır yukarıdaki deyimler. Heykelde hareket öğesini bir yanılsama olmaktan çıkarıp,hareketi bizzat ele geçiren,örneğin, Aleksander Calder’ın hareketli eserleri(Res.3) hariç,heykel gerçekte hareketsizdir. Resim de öyle; duvarda asılı durur. Ancak,bu sanatlar,hareketi önerirler, hareket yanılsa-masını içerirler. Heykel nedir? Heykeltraş August Rodin’den yola çıkarak (Res.4), heykel, uzayda (boşlukta)girinti ve çıkıntı yaratma sanatıdır’ dersek,sanırız,kapıyı aralamış oluruz. İçinizden biri çıkıp, ‘kapalı ya da açık bir mekanı süslemek,anlamlandırmak dışında başkaca bir işlevi olmayan,elle tutulabilen, dokunulabilen,etrafında dolaşılabilen,insan düşünce ve imgeleminin bir sonucu olan üç boyutlu bir biçime heykel denir’ diyebilir. Ya da daha beylik bir tanımlama: ‘heykel,boşluğa biçim vermektir’ de denebilir. Her sanatçının kendine göre bir heykel tanımı olabilir. Bu, onun yaklaşımının bir sonucudur. ‘heykel, güzel sanatlar bünyesinde, plastik sanatlar alt başlığında incelenebilen; örneğin, taştan yontularak,kilin birbirine eklenmesiyle yığılarak ya da sanatçının amacına uygun olarak seçtiği malzemelerin şu ya da bu şekilde yan yana,üst üste getirilmesiyle inşa edilerek yapılabilen üç boyutlu, dokunulan,uzayda yer kaplayan bir biçimdir. Bu uğraşa da ‘heykel sanatı denir’ dersek konuya başka bir açıdan yaklaşmış oluruz. Bütün bunları kabul eden/etmeyen,eksik bulan,tanımlamaların artık kafa bulandırıcı olduğunu söyleyen birileri çıkarsa da asla şaşırmayın. Sanat dünyasına girdikçe bunlara alışırsınız. Sanatın her zaman bireysel nitelik taşıdığını (ki,buna ‘öznellik’ denebilir),ancak belli ortak paylarda da buluşulduğunu (buna da‘nesnellik’ de denebilir.) hep göz önünde bulundurmak zorundayız. İşte burada belli ortak paydalara –ipuçlarına- ulaştık bile. Biraz daha açalım: heykel ve resim ‘plastik sanatlar’ın birer dalı olarak bilinir. Bu ad,onlara,plastik bir malzemeyle (ya da malzemelerle) yapıldıkları için verilmiştir. Buradaki ‘plastik’ kavramı, günlük dilde kullandığımız plastik kavramından çok daha geniş ve sanatsal bir içerik taşır. Öncelikle,heykel ve resimde kullandığımız ‘plastik malzemeden’ kasıt, ‘biçim verilebilen malzeme,madde’ anlamına gelir ki,örneğin taş, ağaç, kil, metal,alçı,kemik,polyester,hepsi birer plastik malzemedir. Hatta günümüz sanatında sınırlar daha da genişlediği için aklınıza gelen,sanatçının amacına uygun her madde,plastik malzemeler olarak değerlendirilebilir. Temel olarak paydalardan bir diğeri,heykelin üç boyutlu,dokunulabilir,etrafında gezilebilir olmasıdır. Bir resim bittikten sonra dokunulmasına izin vermez. Bu,onun doğasından gelir; renkler kirlenir,bozulur. Bir insana dilden ‘merhaba’ demek ile ‘el sıkışmak’ ya da ‘sarılmak öpmek’ farklı tepkilerdir;farklı duygular uyandırır. İşte,heykel bu fiziksel birlikteliğe olanak-izin-veren,dokunulması için tahrik eden şeydir. Bizimle aynı atmosferi paylaşır,derinliği ve hacmi gerçektir,bir yanılsama değildir. Resimde ise derinlik yanılsamadır. Öyle bir yanılsama ki resim,renklerle,çizgilerle,açık-koyu değerlerle bizleri alır götürür... resimde,düz -derinliksiz- bir tuval üzerinde derinlikler,birbirinden uzağa yerleştirilmiş nesneler,renkler görürüz. Ressamın söylediği yalana inanırız. Heykelde ise hacim,yanılsama değil,gerçektir. Bu yüzden heykele, ‘hacim sanatı’da denir. Heykeltıraş,resimdeki renk olanaklarından yoksun olduğundan olsa gerek,bizzat biçimin somutluğunu –maddiliğini- bir avantaj olarak kullanır. Her sanatın olanakları farklıdır. Her sanat her şeyi anlatamaz. Gözleri hiç görmeyen birisi için,resim değil ama,heykel bir şeyler ifade edebilir. HEYKELİN ELMENLARI a. Kütle ve Uzay( Doluluk/ Boşluk) Bireysel bilgi birikimi ve bakış açısından ötürü,heykelin algılanması ve yorumlanmasında önemli yer alır